اهمیت آموزش کار گروهی به کودکان

کار گروهی در کودکان

بیایید قبل از صحبت کردن درباره کار گروهی در کودکان، از مفهوم صحیح این مسئله باهم حرف بزنیم. کار گروهی به معنای مشارکت در گروه برای رسیدن به هدفی خاص است. اما صرف مشارکت در گروه به معنای کار گروهی نیست. این مفهوم مؤلفه‌های دقیق‌تری دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. مهم‌ترین مؤلفه کار گروهی در کودکان شرکت در تقسیم وظایف و بر عهده گرفتن گوشه‌ای از مسئولیت‌ها است. در این وضعیت کودک باید به‌خوبی بداند که چه نقشی در گروه برعهده‌گرفته است و باید تمام سعی خودش را برای انجام‌وظیفه به کار بگیرد.

مؤلفه دیگر کار گروهی به معنای سهیم دانستن خود در هویت گروه است. کودک باید خود را عضوی از گروه معرفی کند و بخشی از هویت گروه را متعلق به وجود خودش بداند.

در مؤلفه بعدی، کودک باید خود را در نتیجه کار گروه سهیم بداند و بخشی موفقیت یا شکست را مدیون سهم کار خود در گروه شناسایی کند.

با رعایت تمام مؤلفه‌های بالا، می‌توانیم ادعا کنیم که مفهوم فعالیت در گروه با موفقیت جاافتاده است. ضمناً یادمان باشد که کار گروهی به‌عنوان یک مهارت، در طول زندگی پرورش پیدا می‌کند و به‌صورت ذاتی در افراد وجود ندارد.

چرا کار تیمی مهم است؟

کلر هالزی روانشناس بالینی و مشاور ​معتقد است: “کنار آمدن و تعامل با دیگران، عنصر اصلی بسیاری از امور زندگی است.” کودکان باید یاد بگیرند که چگونه داده یا چیزی را به دیگران انتقال دهند یا از آن‌ها بگیرند. چگونه چیزی را با دیگران به اشتراک بگذارند، به نوبت بایستند، با قدرت بازی کنند و افراد دیگر را برای جبران خلأها در کنار خود داشته باشند. این یک مهارت اصلی اجتماعی است.”

ایان برمبر می‌گوید: “صرف نظر از سن؛ این یک مهارت حیاتی برای همه است. کودک هر کاری را هم در نهایت به عنوان شغل خود انتخاب و آن را انجام می‌دهد، باید بتواند با افراد دیگر کار کند و با آن‌ها تعامل داشته باشد. آن‌ها همچنین باید قادر باشند با دیگران ارتباط برقرار کنند، چه با اعضای خانواده، دوستان، همسایگان، همکاران یا مشتریان. و این توانایی‌ها را در حین انجام کارهای گروهی می‌آموزند.”

یادگیری و انجام کار در قالب یک تیم به کودک کمک می‌کند تا انواع مهارت اجتماعی کودک مانند صبر، همدلی، ارتباط، احترام به دیگران، سازش و تحمل را در خود تقویت کند. همچنین به آن‌ها کمک می‌کند اعتماد به نفس خود را افزایش داده و به افراد دیگر اعتماد کنند. اهمیت کار گروهی در کودک ، به جای انجام بازی‌های تک نفره و همیشگی شامل موارد بسیاری است که برخی از آن‌ها را در زیر بررسی کرده ایم.

رشد شناختی و اجتماعی

کودکان در دوره پیش دبستانی و پیش از آن بسیار کوچک هستند و هنوز از نظر اجتماعی و شناختی بسیار جای رشد دارند. بیشتر کودکان در محیط گروهی کوچک عملکرد بهتری دارند، زیرا در این شرایط همگی در برابر مساله‌ای که باید حل کنند یا چیزی که باید به کاوش کردنش بپردازند؛ کمتر تحت فشار قرار می‌گیرند.
کار گروهی در کودکان روشی عالی برای تعامل همه کودکان با یکدیگر و حتی با والدین یا معلم است. این فعالیت‌ها فرصتی را برای کودکان فراهم می‌کند تا از مهارت‌های زبانی بیشتر و بهتر برای تعامل و انجام یک کار با همسالان خود استفاده کنند.

تقویت همکاری

با شرکت در یک فعالیت یا کار گروهی، کودکان با همسالان خود در جهت یک هدف مشترک تلاش می‌کنند. طبیعی است که کودکان در سنین پیش دبستانی در جریان کار با یکدیگر با موانعی روبرو خواهند شد. با غلبه بر این دست اندازها با کمک والدین، معلم یا راهبر؛ مهارت های همکاری، مهارت مکالمه، یادگیری نحوه کار کردن در قالب یک تیم و کار بر روی یک هدف مشترک و سازش را توسعه می دهند.

آموزش زودهنگام

کودکان ذهنی آزاد و پتانسیلی بالا برای رشد دارند. پس چنانچه مهارت‌های لازم زندگی را در سنین کم یاد بگیرند، در ناخودآگاهشان نهادینه می‌شوند و در آینده می‌توانند از آنها استفاده کنند. آموزش کار گروهی به بچه ها و مشارکتشان در فعالیت‌های گروهی، هم لازم بودن سعی برای رسیدن به هدف را به آنها یاد می‌دهد و هم مهارت‌های لازم برای حضور در اجتماع و کار گروهی را در آنها افزایش می دهد.

تعامل با همسالان

عموما کودکان پیش دبستانی و کوچک‌تر در دوست‌یابی چندان خوب پیش نمی‌روند و گاها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. اما به بازی و تعامل با کودکان هم سن و سال خود و انجام کار جمعی با آن‌ها رغبت نشان می‌دهند. این تعامل ساختاری، محیط فراگیرتری را در کلاس پیش دبستانی و جمع‌های کودکان ایجاد می‌کند. هم چنین تشویق آن‌ها به کار با افراد مختلف، مهارت‌های اجتماعی کودکان را نیز به خوبی ترغیب می‌کند.

امکان مشاهده و بررسی عملکرد کودک توسط والدین یا معلم

والدین یا معلمان پیش دبستانی به راحتی می‌توانند کودکان را در حین فعالیت‌های گروهی کوچک مشاهده کنند. در حین فعالیت در کار گروهی، بزرگ‌ترها می‌توانند رشد و رفتار کودک را هنگام کار با همسالان از نزدیک مشاهده کنند. این مشاهده امکان تنظیم و بالابردن کیفیت آموزش پیش دبستانی کودک را فراهم می‌کند تا بتواند به بهترین شکل از نیازهای منحصر به فرد وی پشتیبانی کند.

مشاهده و تقویت علاقه، توانایی‌ها و پشتیبانی کودک

با تفکیک استراتژیک کودکان یک کلاس یا یک جمع توسط گروه‌های مختلف، معلمان می‌توانند به کودکان اجازه دهند فعالیتی را انجام دهند که به آن علاقه خاصی دارند. یا به عنوان مثال کودکانی که از نظر رشد کمی ضعیف‌تر هستند می‌توانند با هم جفت شوند و بیشترین حمایت از آن‌ها صورت گیرد. از طرف دیگر، کودکان قوی‌تر نیز می‌توانند در کنار هم باشند تا همه بتوانند پشتیبانی مورد نیاز خود را دریافت کنند.

افزایش اعتماد به نفس کودکان

کودکانی که خجالتی و کم‌حرف هستند امکان داردد عضویت در گروه برایشان سخت باشد یا به‌ آسانی تحت سلطه دیگران قرار گیرند. در شرایطی که کودک خجالتی است، چه معلم باشید چه پدر و مادر، می‌توانید مطابق با توانایی‌های کودک به او نقش بدهید. این کار به کودک نشان می‌دهد که به او باور دارید و درنتیجه اعتمادبه‌نفسش بالا می رود.

چگونه فعالیت گروهی را به کودکان آموزش دهیم؟

لازم است که کودکان در سنین پیش‌دبستانی با مفهوم مشارکت دسته‌جمعی و عضویت در گروه آشنا شوند تا در مدرسه بتوانند وظایف پیچیده‌تری را در قالب کار گروهی به عهده بگیرند. آموزش این مفهوم به کودکان از مفاهیم ساده‌تر شروع می‌شود و کم‌کم کودکان آمادگی پذیرش نقش‌های پیچیده‌تر را پیدا می‌کنند. چطور؟ در ادامه به‌صورت مفصل درباره آن صحبت خواهیم کرد.

بازی‌های دسته‌جمعی

خانه، اولین نقطه شروع آموزش این مهارت به کودکان است. کودکان در خانه و با دیدن همکاری والدین با یکدیگر به‌صورت پله‌پله مفهوم کار گروهی را آموزش می‌بینند. برای شروع آموزش مهارت کار گروهی به کودکان از بازی‌های دسته‌جمعی استفاده کنید. بازی‌های ساده‌ای که با همکاری چند نفر شروع می‌شود، مانند منچ، می‌تواند قدم مهمی برای شروع آموزش این مهارت به کودکان باشد. کودکان در عین یادگیری رقابت و مشارکت، یاد می‌گیرند که باید به حقوق دیگران احترام بگذارند. بازی‌هایی که در عین مشارکت گروهی به حرکت نیاز دارند هم می‌توانند بسیار مفید و مؤثر باشند. ورزش‌های دسته‌جمعی که به‌صورت رقابت بین گروه‌ها برگزار می‌شود هم گزینه بسیار مناسبی در این زمینه است.

کار در خانه

وقتی توانایی کودکان برای انجام کارهای ساده‌ای مانند جمع‌کردن اسباب‌بازی، حمل کردن وسایل کوچک سفره غذا و سایر مهارت‌های کوچک این‌چنین به حد قابل قبولی رسید، نوبت به فعالیت در خانه می‌رسد. سعی کنید کودکتان را به مشارکت در کارهای خانه تشویق کنید. این مشارکت می‌تواند از فعالیت‌های بسیار ساده شروع شود. توجه کنید که نوع فعالیت اهمیت چندانی ندارد. بلکه نکته مهم تقویت و آموزش روح همکاری و کار گروهی در کودکان است. همین فعالیت ساده می‌تواند پایه‌ مناسبی برای آموزش فعالیت تیمی به کودکان باشد.

فعالیت در مدرسه و مهدکودک

کودکان از سال‌های ابتدایی آموزش به‌صورت جدی‌تری فعالیت در قالب گروه را آموزش می‌بینند. باید به‌مرور فعالیت کودکان در گروه را پیچیده تر کنید و به روند فعالیت تیمی آن‌ها نظارت کنید.

در نظر داشته باشید که تقسیم وظایف کودکان باید با نظارت مربی، معلم یا والدین انجام شود. تقسیم درست وظایف بر اساس توانایی‌های کودکان علاوه بر تزریق اعتمادبه‌نفس و خودباوری به آن‌ها می‌تواند نتیجه کارشان را به‌صورت مفیدی ثمربخش کند و تجربه آن‌ها از کار گروهی را به تجربه‌ای لذت‌بخش تبدیل کند.

تماشای فیلم و برنامه های ورزشی و کتابخوانی گروهی

یکی دیگر از فعالیت‌های غیرورزشی عالی که می‌تواند آموزش کار گروهی را منتقل کند، تماشای یک فیلم یا خواندن کتاب در مورد موقعیت‌های تیمی است. فیلم‌ها یا کتاب‌هایی که درباره تیم‌های ورزشی یا گروه‌های کر منتشر می شوند انتخاب‌های خوبی هستند؛ زیرا محتوای آن اغلب موقعیت‌های مشترک تیمی مانند درگیری و حل‌ و فصل مسایل، مذاکره و سازش، حمایت از پیوندهای ضعیف‌تر و همچنین قوی‌تر در تیم، گرفتن نوبت در نقش‌های رهبری و موارد دیگر را به نمایش می‌گذارند.